Song Kang-ho, một trong những diễn viên chính của "Parasite" (Ký sinh trùng) và Miky Lee, nhà sản xuất bộ phim, cùng hơn 9.000 nghệ sĩ Hàn Quốc khác hồi năm 2015 cũng bị đưa vào danh sách đen này. Chính quyền bà Park Geun-hye cho rằng họ quá tự do khi chỉ trích chính phủ một cách nặng nề.
Tuy nhiên, chính đạo diễn Bong, diễn viên Song và bà Lee lại mang đến niềm kiêu hãnh to lớn cho Hàn Quốc. "Parasite" làm nên lịch sử khi trở nên phim không nói tiếng Anh đầu tiên được Viện Hàn lâm Điện ảnh Mỹ trao giải phim xuất sắc tại Oscar, song song nhận thêm ba thắng lợi khác, trong đó có giải đạo diễn xuất sắc cho Bong.
"Parasite" là câu chuyện về nhà họ Park phong túc và gia đình Kim nghèo khổ, gây tiếng vang ngay khi ra mắt năm ngoái. Nhờ sự pha trộn khéo léo giữa hí hước, châm biếm và bạo lực, bộ phim khắc họa một trong những vấn đề chính trị - tầng lớp lớn nhất của Hàn Quốc là bất bình đẳng thu nhập và nỗi tuyệt vọng kéo theo đó, đặc biệt trong giới trẻ.
|
|
Đạo diễn Bong Joon-ho chụp ảnh cùng tượng vàng tại lễ trao giải Oscar lần thứ 92 ở Los Angeles, California, Mỹ hôm 9/2. Ảnh: Reuters . |
Theo bình luận viên S. Nathan Park của Washington Post , điện ảnh Hàn Quốc kết nối chém với dòng chảy lịch sử của giang san, từ chế độ độc tài quân sự tới nền dân chủ tự do cường thịnh.
Dưới thời cựu tổng thống Chun Doo-hwan, các tác phẩm nghệ thuật bị kiểm duyệt chém đẹp. Việc ông Chun rời vị trí lãnh đạo hồi năm 1987 đánh dấu "buổi bình minh" của nền dân chủ ở Hàn Quốc, dẫn tới bước đột phá trong văn hóa đại chúng. Làn sóng tự do kéo theo sự trỗi dậy của tuốt luốt xu hướng văn hóa, bao gồm Kpop, các chương trình truyền hình và phim ảnh, thu hút sự để ý của thế giới.
Năm 1998, cố tổng thống Hàn Quốc Kim Dae-jung nhấn mạnh tầm quan yếu của quyền lực mềm, đặt đích dành ít ra 1% ngân sách quốc gia để tương trợ nghệ thuật và các sản phẩm văn hóa, theo nguyên tắc "tương trợ nhưng không can thiệp".
Đây là thời kỳ đạo diễn Bong bắt đầu xây dựng sự nghiệp, đồng thời chứng kiến sự xuất hiện của nhiều bậc thầy điện ảnh Hàn Quốc khác như Park Chan-wook, đạo diễn phim "Old boy" và Lee Chang-dong, đạo diễn phim "Burning".
Đại học Yonsei, ngôi trường Bong theo học, là một trong những trung tâm của phong trào dân chủ Hàn Quốc. Ông từng diễn tả cái nhìn sắc sảo và châm biếm về sự bất công trong từng lớp qua những bức vẽ biếm họa cho tờ báo của trường.
Trong vai trò đạo diễn, Bong liên tiếp thử thách bản thân bằng việc tái tạo nhiều dạng thức trong cấu trúc quyền lực. Bước đột phá của ông là bộ phim "Memories of Murder" năm 2003, câu chuyện cuộn về những vụ giết người hàng loạt và sự thấp kém của chính quyền.
Đạo diễn 51 tuổi tiếp gây tiếng vang vào năm 2006 với bộ phim "The Host" (Quái vật sông Hàn), kể về con quái vật được tạo ra sau khi một nhà nghiên cứu của quân đội Mỹ yêu cầu trợ lý người Hàn đổ hóa chất xuống cống dẫn ra sông Hàn, làm dấy lên những nghi ngại thực tại về sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Hàn Quốc.
Tuy nhiên, sự nghiệp của Bong bị đe dọa vào những năm 2010, sau khi Hàn Quốc bầu ra hai tổng thống có khuynh hướng bảo thủ là Lee Myung-bak, cựu tổng giám đốc Tập đoàn Hyundai và Park Geun-hye, con gái Park Chung-hee, cố tổng thống bị chỉ trích là lãnh đạo độc tài.
Ông Lee và bà Park đã đảo ngược nguyên tắc về văn hóa đại chúng mà Kim Dae-jung đặt ra, bằng cách sử dụng quyền lực của chính phủ can thiệp vào lĩnh vực này. Với lý do nhằm "thăng bằng quyền lực văn hóa", chính quyền của ông Lee đã soạn danh sách chi tiết những người nổi danh có xu hướng cánh tả để gây áp lực, ngăn công chúng ủng hộ họ.
Chính quyền bà Park sau đó mở mang đáng kể danh sách đen này, khiến số người nức danh bị hạn chế lên tới gần 10.000. Theo các tài liệu nội bộ, "Memories of Murder" bị chỉ trích vì "gây ấn tượng thụ động về cảnh sát bằng cách biểu lộ họ là những kẻ tham nhũng, bất tài". Trong khi đó, "The Host làm trội chủ nghĩa bài Mỹ và nỗi bất lực của chính phủ".
Song Kang-ho hồi tưởng lại rằng vào thời khắc đó, ông bất chợt không nhận được yêu cầu đóng phim nào sau khi dự "The Attorney", phim tiểu sử hồi năm 2013 về thế cuộc cố tổng thống ủng hộ dân chủ Roh Moo-hyun.
Công ty của Miky Lee là đơn vị sinh sản "The Attorney" và một số bộ phim khác mà chính quyền bà Park cho là quá tự do, nên bà Lee phải chịu sức ép từ phía chính phủ. Đạo diễn Bong từng gọi việc bị liệt vào danh sách đen là "cơn ác mộng" đớn đau.
Nếu danh sách đó vẫn duy trì, rất có thể "Parasite" sẽ không bao giờ ra đời. May mắn thay, danh sách bị rò rỉ hồi năm 2016, trở thành một trong những bước ngoặt dẫn tới những cuộc biểu tình hạ bệ bà Park.
Tuy nhiên, ngay cả sau khi bà Park bị luận tội và phế truất, sự ác cảm đối với đạo diễn Bong tới từ những người Hàn Quốc hủ lậu vẫn tiếp kiến, như việc Kim Moon-soo, cựu thống đốc tỉnh Gyeonggi, chỉ trích gay gắt nội dung của "Parasite".
trái lại, chính phủ Hàn Quốc đương thứ tích cực đón nhận bộ phim. Trong thông điệp chúc hạ thành tích của "Parasite" tại lễ trao giải Oscar, Tổng thống Moon Jae-in đánh giá bộ phim "làm lay động trái tim của thế giới bằng một câu chuyện rất Hàn Quốc".
Bình luận viên Park cho rằng "Parasite" đã chứng minh sự thực quan yếu về chính trị và nghệ thuật. Đó là một từng lớp tự do, không ngần ngại xem xét lỗi lầm của chính mình, là yếu tố then chốt để tạo ra một tuyệt tác.
Ánh Ngọc (Theo Washington Post )